por Xesús López
Fernández
Hoxe é sabido que as linguas vanse formando
socialmente, con vagar, que a oralidade é un factor principal e determinante;
que incluso poden ser formaciós de evolución ágrafa. Nos castros galegos non
apareceu nengunha palabra, pero sí podemos supoñer que os clans tiñan fala
diversa que, dalgún xeito, deixaron un estrato definitorio, a ter en conta
cando se consideran, no idioma galego, “a fala e as falas”, daí que existan
claras diferencias incluso antr´as falas de parroquias que se tocan, que unha
pode “sesear” mentres a outra non, marcadas esas diferencias mediante procesos
de asimilación costosos por se tratar ó longo de séculos dunha sociedade
maiormente analfabeta. O seseo leva séculos en regresión, que incluso en
Pontevedra había constancia da súa presencia en Mourente, en Salcedo. E reparo
nunha escritura notarial do século XIX no nome dun lugar, Candorsas, que no s.
XX evolucionaría a Candorzas (Campo de urces, según o P. Sobreira), en Salcedo.
Se incluso na propia Moureira debe quedar pouca xente instalada no seseo!
Rosalía, que era seseante, e Curros, foron os nosos
principales guieiros na recuperación do idioma e o seu leigado cultural, algo
do que Vicente Risco avisaría no 1910, non foi tratado científicamente. Pero
ámbo-los dous autores citados notariaron, sen dúbida, o galego da oralidade, algo que xa no século XVIII
recomendaba o P. Sarmiento: “Facede o idioma a partir da fala”. Insistía na
gran riqueza de palabras que nela se daban. I eso apréciase ben nos diversos
diccionarios existentes, prescindindo dos últimos que máis parecen resultado
dun capricho de laboratorio, un horror, con renuncia expresa de palabras cultas
e co diferencialismo como norte, esquecendo que moitas palabras castelás levan
séculos convivindo coa nosa lingua, como que tamén son moitas as palabras
galegas integradas no castelán. Poderiamos traer testimonios de diversos
autores: Ánxel Fole, Lugrís Freire, Eladio Rodríguez, Ferro Ruibal, etc. Pero a
moitas xentes entroulle a presa da deriva, de librare sobre o noso caudal
léxico gran número de palabras tomadas do portugués, un cálculo de
extraterritorialización, de reconvertiren ós galegos en portugueses.
Cando a RAG asumeu as normas do 83 houbo non poucas
protestas, algús académicos posicionados claramente en contra delas “porque non
foran redactadas pola Academia”. Franco Grande protestou daquela; Xesús Alonso
Montero recomendaba acougo á par que nos lembraba que os franceses levaban máis
de cen anos sen lle tocare ás súas normas. ¿Citamos outravolta a Uxío
Novoneyra, oposto ás políticas da RAG, do ILG, da AS-PG, da Xunta? El, que nunha
charla dada ós alumnos do Instituto Gelmírez, preparatoria pra unha visita ó
Caurel daqueles rapaces, recomendáralles que gardasen unha actitude de respeto
cos caurelaos, todos eles portadoras de palabras vivas, suxeitos activos na
oralidade que marcara a pervivencia do idioma ata os nosos días. E chamaballe ó
enxendro parido polo consorcio citado (RAG, ILG, AS.PG, a Xunta) “a lingua da
non patria”, término que parece adecuado.
Despois das normas asuso ditas viñeron outras, e máis
cambios, que convertiron a lingua nun instrumento que xa non comunica, extraño
á psicoloxía creada pola oralidade. A
RAG, se algún sentido ten, tería que notaria-los cambios inseridos pola
sociedade: o que ven facendo a RAE, aínda non sendo necesária-las Academias,
que os ingleses non teñen. Pero en base ás normas da deriva e de forza-la
entrada no idioma de certos fonemas tentan, diríase, reconvertire o idioma
galego en portugués, algo que non ten sentido. Lembrábao Moralejo, que botando
temporadas en Ponte Barxas, Ourense, decía que cando se desprazaba a Melgaço
era cando notaba o cambio de país. O idioma é a fronteira e non ten sentido ese
esforzo en deturpa-lo galego pra reconvertilo en portugués cunhas normas
espurias.
6 comentarios:
La lengua es un elemento vivo que nace del pueblo, de la gente, y cambia con ellos. La han convertido en algo de laboratorio porque la lengua es su arma, su excusa, su única razón de existir como la de todos los nacionalismos sectarios.
Sin causa, no hay Nación.
Poco tiene que ver la literatura, la tradición y las personas que la hablan con todo esto.
Tienes razón, Candela:
La han convertido en una herramienta ideológica. Y su barallete es un pobre instrumento al margen de la psicología forjada por la oralidad, por la creación popular.
Un cordial saludo
Todo lo que no sea una lengua -la lengua madre- que nazca de la entraña del pueblo, es puro artificio, amigo Xesús, nacido de la ignorancia de aquellos que quieren imponerlo. No saben lo que hacen. Y, si lo saben, ¡qué bestias son!
Sí que o saben, Chinto:
Fóra a ialma, son bestas.
Unha aperta.
Los Idiomas enriquecen los pueblos, las regiones, los paises, y si se hablan bíen, mejor,escritos correctamente mucho mejor, aunque no es fácil al menos para mí .
Hace muchos años sé decía qué íbamos a tener un idioma en él mundo para tod@s....el Esperanto pero ...núnca llegó , y aunque soy muy mala para los idiomas, estaba dispuesta hacer él esfuerzo, y tratar de aprenderlo,creo sería fantastico, aparte del nuestro, aprender un idioma para tod@s en general, porque los idiomas.... tambíen cierran fronteras.
Unha aperta xesús é saudiños a t@s.
Hola, Trillian:
Los idiomas son enriquecedores. Es buenos el estar instalado en dos, tres o cuatro, que es posible.
Pero aquí, los nazionalistas desnaturalizados están acabando con la esencia del idioma gallego que pretenden, chalados, convertir en portugués.
Yo creo que el gallego, bien tratado, es más idioma que el portugués, con el ámbito, sí, de lengua lar, "a lingua dos afectos prás nosas xentes". Peroo BNG propúxose acabar con ese capital.
El esperanto, claro, es un idioma artificial y no difícil, pero no prosperó más allá de los diversos clubs que lo practica. "La patro amas la filon", que se puede decir también "La filon la patro amas". Es decir, "el padre ama al hijo".
Un saludiño
Publicar un comentario