Idioma e memoria

Mostro de novo o meu icono sobre o caos normativo, porque o traballo semanal vai, desta volta, novamente sobre a lingua lar, e tamén sobre a súa convivencia co español, tan fácil e convinte; sobre idioma e memoria, conceptos relacionados. Na memoria lonxáa podemos atopar mesmamente espacios sagrados. Idioma i espacios poden estaren ameazados, agredidos dend´o Diktatt estalinista maridado, por medio da enxeñería da lingua velada polos comisarios políticos da RAG, coas políticas desta terra. 

Pontevedra, 24.03.2014

Entrada n. 1748 do blog

Artículo semanal (Diario de Pontevedra)

Idioma e memoria,

Por Xesús López Fernández

            Cando un procura atopar na memoria o marco xeográfico dos primeiros pasos pola vida, poden mesmo renacer espacios que parecían esquecidos, lugares case sagrados ligados a esa memoria. ¿Dende cándo, ós dous, tres, ós catro ou cinco anos? Pode un lembrare nidiamente os primeiros xogos no entorno dun xardín ou alameda; a vista reiterada do mar dend´un balcón da casa, na fachada marítima da cidade; mesmo o desgarro do litoral con grandes recheos nos que aparecían conchas de gran tamaño; a visita a certas praias hoxe desaparecidas coa presa do home por se carga-lo capital natural, tamén o capital social a el emparellado. Na distancia, o home adulto que garda memoria dos lugares sagrados do neno que foi, mira anoxado o resultado do que se lle mostra como obra dunha certa “progresía”, ou ignorancia, da agresión ós lugares virxinales da súa memoria.

            A esa memoria está tamén ligada a fala primeira, a patria primeira, as palabras que o neno foi aprendendo, mesmo outras falas con aquela primeira concitadas, novas patrias en función do grado de instalación nas novas linguas depositadas na memoria. Eso é así, e nos nenos e nenas cos órganos de fonación aínda non troquelados por unha única lingua, a aprendizaxe simultánea de varias é posible, un don do que os adultos non sempre somos conscientes cando hoxe é sabido que o feito de falar varios idiomas non sóo é bo pró curriculo dun mozo que busca traballo, senón que mesmo pode conlevare certos beneficios neurolóxicos anos despois da xubilación. Un estudio recén conclúe que os adultos maiores que falan tres, catro ou máis idiomas poden estar máis a salvo que outros coa memoria menos traballada. A maioría, certo, xa conoce as vantaxes culturales de aprenderen linguas, mais agora tamén se estima  esa aprendizaxe como beneficiosa prá saúde. As persoas que falan diferentes idiomas poderían desenvolver procesos cognitivos particulares que mesmo teríanas axudado a seren máis resistentes ó envellecemento  do cerebro e ó deterioro cognitivo na vellez, algo que podería constituir unha motivación adicional pra aprenderen máis idiomas.  

            En Galicia poderiamos vivir unha situacion de certo privilexio a pouco que se traballara coa idea de modela-los plans de educación en base ó chamado “bilingüismo harmónico”, á procura de mostra-las analoxías existentes antr´os idiomas galego i español. Pero existen motivos de preocupación certa porque de cada volta están a cambia-las normas da fala, algo certamente peligroso e do que Moralejo avisaba hai tempo, porque os idiomas son creaciós de carácter social. Definía incluso a lingua como fronteira, máis evidente na “raia seca ourensáa” que no tramo marcado polo Miño. Os cambios vanse producindo vagariñamente, ó longo de xeneraciós, de séculos. E non parece nos poidan valere as normas impartidas dend´a RAG, que parecen máis pensadas prá nosa extraterritorialización, prá nosa expulsión da lingua lar; tamén do español, como si estivesen pensadas pra frustraren a nosa convivencia.

            En plan máis xeneralista volvamos ó enunciado do título: idioma e memoria, ambos conceptos ligados. Se no noso pequeno planeta puido haber 20.000 linguas, hoxe deben quedar 10.000, cifra modificada pola propia dinámica dos pobos, pero o home pode adoutar unha actitude de resistencia certa á douda imposición de políticas de inmersión ou asimilistas. Mircea Eliade, historiador das relixiós e dos mitos, viaxou por moitos países; aprendeu italián pra conoce-la obra de Papini; inglés, pra estudia-la de Frazer. E viaxou á India pra estudiare sánscrito ou facerse eremita no Himalaya, mesmo prá pescuda dos antecedentes neolíticos do cristianismo. Pero, xa casado e polo ancho mundo, a lingua rumana era a súa patria. O idioma, os idiomas, son definidos como patrias. Nese sentido pódese dá-lo caso de xentes que teñan diversas patrias, en función das linguas de instalación. Moitos galegos temos un claro compromiso co galego e o español e defendemos ambas patrias e idiomas cando nos están a disputaren a propiedade da lingua dos afectos, da que gardamos fiel memoria, como tamén dos espacios sagrados da nosa infancia.