domingo, 22 de enero de 2012

Muller pra lonxe

Caurel dos tesos cumes, a terra do poeta ó que se refire este artículo, poemas de amor adicados á súa dona, Elba. (clicade na foto pra vela grande).

Pontevedra, 22.01.2012
Artículo semanal
Entrada n . 1490

Muller pra lonxe,
por Xesús López Fernández
O título correspóndese co dunha obra de Novoneyra, versos de amor, segunda edición de luxo sotilmente coidada, número 1 da coleución (como  Uxío gostaba decir) “Gran Lugo de Nebra”. O libro, que está a ser presentado en foros diversos, ten prólogo de Luís Cochón i epílogo de Claudio Rodríguez Fer. Ámbo-los dous autores achégannos ó cerne desta obra, mada de poemas de amor escritos polo autor caurelao antre os anos 1955 e 1985. “Queridos lugueses meus”. Así arranca o prólogo porque esas foron as primeiras verbas, como unha Invocación, queridos lugueses meus, discurso exultante dun Novoneyra que “non soubo cousa outra que non fose agradecemento reverencial” a cantos fixeron posible aquel milagre estampado, gardado nun estoxo, obra de artistas e artesáns, que foi a primeira edición de “Muller pra lonxe”. Uxío estaba emocionado, case que “incrédulo ante o primor que saía do prelo pra se converter –gracias ós traballadores da imprenta da Diputación de Lugo, ás súas maos e conocimento— na primeira contribución ó Libro Galego da Arte”.
Teño nas mans un exemplar da última edición desta obra que comezou, según Cochón, sendo un verso, logo un título: unha impregnación que se convirteu en fatalidade substantiva, é decir: ligame, lazo de sangue, destino inevitable, no que tiña que ser. Título dun poemario de amor que o home ofrenda á súa muller,  Elba, dende que a soubo primordial: “ouh muller pra lonxe/ pra aquil que tral´o locir d´intres nada pode haber diario”, versos nos que o autor ensaiaba unha ortografía cabal, que debeu ter máis fortuna que non as normas bárbaras que decantarían no que o autor, defensor da fala popular, veu denominar “a lingua da non-patria”, a dos discursos políticos, tamén  a da liturxia católica. E neste libro están recollidos, talvez, os poemas cos que o autor máis se encariñou. Curiosamente, non están na relación poemas d´Os Eidos, a súa obra máis universal. “Muller pra lonxe” comeza cunha elexía, “Poema dos Caneiros”, pra algús o máis fermoso poema de Novoneyra e que puido se-lo máis longo  da súa obra. Pero aqueles 80 versos sen rima, “unha alta cousa de ledicia”, son agora 24.  
        En relación co poema “Nos Caneiros”, Luís Cochón afirma que nengún verso de Novoneyra tivo mellor glosador que o insigne humanista Isidoro Millán González-Pardo cando presentou, de viva voz, o libro que hoxe nos convoca. Del son estas palabras, salferidas con verbas do poeta: “As augas do Mandeo, augas do río heraclíteo nas que un non se baña por segunda vez, devalan mansas, ó cair da noite, e levan de vagariño –non empuxan nin arrastran--, as barcas, soltas, pra o mar. Soltas, libres de amarras e ataduras, sen esforzos de boga, no abandono de fruición vital  --as mulleres! o viño! as viandas!— baixan as barcas pró infindo do mar i a noite”. Devalar, unha constante no poema que, despois de nos presenta-lo “Mandeo inorde ó son da noite” vai abrindo cada estrofa con “As ondas do río devalaban lenes” levando as barcas soltas pró infindo do mar i a noite./ A medida que o tempo pasaba alongabame da morte./As ondas[…] levando as barcas./No milagre longo coidei seguir sempre nas barcas devalando”, como soñando cun contínuum, un tempo sen fin.
        Alongabame, alonxabame. Rodríguez Fer, no epílogo, lémbranos o camiño poético de Novoneyra: “Os Eidos, nos que a paisaxe do Caurel fundiase co telurismo cósmico; nas Elexías do Caurel, o intimismo deviña relación existencial…”. Pero no libro que nos ocupa  e que convén leer, o contido procede dunha introspección espiritual das fonduras anímicas e da revolución desacougante da súa nada. Trátase de poesía existencialista, allea ó consolo e á esperanza, según conclúe Rodríguez Fer: “Podo ficar só na túa imaxe,/ levo esta seguranza na noite”.  A dolor existencial aguilloa a procura do conocemento, pero súmeo na angustia: “Ouh cor (corazón) sempre núo i esposto!/ Antes eu coidaba que a door máis fonda facía inmortal./ Din os soños i os paxaros: A morte non é certo!”. Pero os paxaros non levan razón e o clamor civil do poeta faino exclamar: “non non é así como somos nin ti nin eu nin todo/ é a peste da HISTORIA.” Ou decir “compría romper principiando por todo”.

4 comentarios:

Tío Chinto de Couzadoiro dijo...

Hace algún tiempo, amigo Xesús, organicé, a lo largo del año, varios certámenes poéticos, y, en dos ocasiones, una joven lucense conmovió al auditorio recitando en gallego varios poemas de Novoneyra. ¡Resultó inolvidable!
Un cordial saludo.

o blog de xesús lópez dijo...

Hola, Chinto:
Creo que las claves para ordenar bien la ortografía del gallego están en las obras de Cunqueiro, Fole, Cabanillas, Novoneyra, Lugrís Freire y Eladio Rodríguez.
Y alguno más, naturalmente.
Pero la inmensa mayoría delos escritores actuales se han decantado por el llamado "galegués", especie de azufre para el exterminio del idioma enxebre que han intentado incluso hacerlo presente en la liturgia.
Yo procuro escapar, ya, de las misas en gallego y el discurso de nuestros políticos, de opereta, nada me comunica.
Saludos cordiales.

José Luis Valladares Fernández dijo...

Malicia tiene muy buenos poetas y literatos admirables. Novoneyra indudablemente es uno de ellos. Es un poeta admirable, tan delicado y tierno que te engancha. Hasta te relaja su lectura.

Un abrazo

o blog de xesús lópez dijo...

Celebro que conozcas la obra de Novoneyra, José Luís, y que lo estimes como un gran poeta, porque lo fue.
Fue también uno de los pocos escritores que se atrevieron a defender el idioma como creación social, lejos de marchamos ideológicos.
"Lingua da non-patria", así ha definido él a lo que ha resultado de las normas espúreas impuestas por el Bloque a través de una Academia contaminada y que han tragado PP, PSOE y, qué horror, la propia Iglesia.
Un abrazo