Penso na primavera do 1966, cando arrancaba, en Radio Pontevedra, o noso programa en lingua galega. Nadie dos que nel participamos temos complexo de mártires, dito porque algús creen que o galego, daquela, estaba prohibido. É agora cando sí está prohibido, cinguido por unhas normas mal paridas, a xeito de canga. Dibuxo informático de Xesús López.
Pontevedra, 17.04.2008
Entrada n. 472 do blog.
Cando permanece candente o debate da educación en libertade no idioma que os pais ou os alumnos escollan, en galego ou en castelao, paréceme oportuno traer aquí este traballo do 31.03.2001, conmemorativo do 35 aniversario da primeira emisión en lingua galega da nosa terra. Hoxe serían 42 os anos a contar.
Afortunadamente, na nosa sociedade parece que aínda hai forza pra unha reacción salvífica, á que non é allea a asociación Galicia Bilingüe, de cuia enquisa daban nota os medios de onte. ¿Qué pasa? Pois que o 80% dos galegos non queremos que nos impoñan, por inmersión, o galego de Quintana e da RAG, que caeu na trampa, convertida en especie de cabalo de Troia. Nalgún tempo valeu a explicación da diglosia, de que o galego era unha lingua de menor prestixio social e que estabamos a anoxar ó noso mundo rural, galegofalante, ó impartire educación exclusivamente en castelao. O propio Sarmiento recomendaba no século XVIII que a educación se dera na lingua na que os nenos e nenas estaban instalados, o galego no caso de Galicia.
Pero como dixo Gloria Lago, a realidade lingüística, nestos momentos, é outra ben distinta. Sobre todo cando están a primaren criterios sectarios e políticos. Porque, en definitiva, o galegués do Bloque é unha lingua sectaria e con ela están a fracturaren aínda máis ó país. A ese partido fáltalle a necesaria autocrítica pra comprendere que o seu devalo pode ter que ver coa súa "parida" idiomática, coa intención de se situar, de nos situar, na deriva portuguesa. No fondo, tódo-los partidos perden, porque, como xa teño dito outras veces, co galegués non se comunica. E faise necesario un profundo debate, que a RAG reconsidere o seu discurso, porque o galego salvouse coa oralidade. Non se perdería nada coa súa disolución. Como tamén sería bó deixare sen efecto, deroga-la Lei de Normalización Lingüística, á par que suprimi-la farsa chamada Mesa pola Normalización, máis ben "pola defunción do idioma".
PRIMAVERA 1966 [31.03.2001]
por Xesús López Fernández
Debía ser marzo 1966 cando arrancaba en Radio Pontevedra un programa en língua galega. Era o primeiro da nosa terra, remedo do que, ata pouco tempo atrás, mantivera vivo en Radio París Xesús Nieto Pena. O de Nieto Pena titulábase “Aló, Galiza”; o de Radio Pontevedra chamaríase, por asimilación, “¡Aquí, Galiza!”, porque naquel momento primaban certos diferencialismos, como hoxe en moitos medios e grupos de presión política i editorial. Hoxe titularíamolo “¡Aquí,Galicia!”, porque a forma popular debe prevalecer. E volvendo ó programa de Nieto Pena, algús amigos agardabámolo sempre con interese. Xuntabámonos toda-las semáas pra oir música clásica e sintonizar Radio París no tempo da emisión. O Telefunken/Beethoven da miña casa debe gardar memoria daquelas visitas, anos 1965 e 66. Así foi nacendo a idea de cómo facer algo semellante aquí, pró que tentamos crear unha sociedade, “Os Novos”, que non sería autorizada. Daquela foi oportunísima a constitución do Ateneo. Así foi posible forxa-lo programa como unha colaboración da entidade que duraría case dous anos, deica a segunda semáa de decembro 1967.
Foron 92 emisiós. Traballo tenso porque, sen planificación de ningún tipo, había que improvisar celéricamente. Algunhas colaboraciós esperadas quedarían en simples promesas ou intenciós. E o tempo non abondaba porque había que facer creación, á par da consulta de libros ou da traducción dalgún que outro traballo periodístico, amáis de leva-lo guión do programa á censura, despois de correxido, tarea encomendada, naquela andaina, a Isidoro Millán González-Pardo. Unifica-lo tratamento do idioma, coida-la duración dos fonemas vocálicos: ”leenda, creer, alemáa, diocesáa...”. Escritura foneticista... Agora tentan impoñe-lo uso das voces “lenda, crer, ler”, o fonema capado que golpea. Prefiro o uso do vocal dobre, presente en moitos autores, en certo sentido traicionados coa reconversión da súa obra ó estándar. Faltan estudios serios en relación con certos vocablos que están a introduciren, que non son galegos ou están mal asimilados. Desnaturalizan o idioma, arrasan con “reflectir, vacina, dicir, hepatite, análise, animais, xuiz, españois..”. Horror.
Cando por imposibilidade material de seguir traballando atricámo-las emisiós, deixámo-lo material no Ateneo a disposición dos que quixesen colle-lo noso relevo. Demos un preaviso no tempo editorial da penúltima emisión, mai-la xente non estaba polo labor xeneroso, non remunerado –nacionalistas sí, pero non tanto-- e nadie quixo seguir coa carga. Nunca tiven novas de que alguén quixese relanzar un programa como o noso, eso que agora non hai censura previa. Calculo que sobre 850 folios de programación permanecen en poder de alguén, se non se perderon. Porque cada programa estaba composto, nos primeiros tempos, de dez folios. Despois alixeiráramolo coa introducción dun espacio de música popular, sinalado como “Unha cantiga na noite”.. O “Tempo de poesía”, preludiado con música de Elgar, era o marco escollido prá presentación dos nosos poetas: os novos e os vellos.
“¡Aquí, Galiza!” foi o primeiro programa en língua galega da nosa terra. Quezáis naquela mesma primavera naceron outros, en Vigo –Raís e Tempo-- e na Coruña, dos que sí se garda memoria, ata o punto de que no extra do centenario de La Voz de Galicia unha colaboración de Manuel Caamaño Suárez facía crónica do que representaran certas asociaciós na historia da radio en galego. Mais faltoulle a información de que o Ateneo de Pontevedra fora a primeira entidade en se poñer a andar naquela primavera do 1966. Coido traballamos con total seriedade e que 35 anos despois o panorama da língua non mellorou; que moitas veces, xa na tele, xa na radio, escóitase o que parecen traducciós a unha língua nova e dura. Algún diccionario considera non galegas verbas de uso común. Propoñen outras, por diferencialismo co castelán/ao. Ese non é o camiño. Coidémo-lo tesouro popular.
No hay comentarios:
Publicar un comentario