A LINGUA FERIDA

Xosé Luís Méndez Ferrín, o meu amigo dend´o seu primeiro galeguismo, actual presidente da RAG. Espero que pra mellora-las cousas.

-
Pontevedra, 17.04.2010
-
Entrada n. 1223 do blog
-

A lingua ferida,
por Xesús López Fernández

-

Anúnciannos que o galego continúa a perder falantes. I éso nó-lo din cando algús sectores tercian outravolta en relación con posibles novas reformas cando nengún idioma, e menos tratándose dunha fala, como lle chamaban os vellos galeguistas á nosa, á lingua dos afectos; cando nengún idioma, repito, sobreviviría á serie de normas que, en pouco tempo, leva sofrido o galego, víctima si se pode decir, dos diversos paquetes normativos impostos no 1983 e no 2003. Normas da deriva cara ningures, traballo de enxeñería como pra lle cambia-la alma a este noso país, Novoneyra, como xa temos comentado en traballos anteriores, chamaballe ó idioma saído das normas do 1983 “o idioma da non-patria”, oposto á Fala-Lingua. Lembremos tamén que Alonso Montero decía da imprudencia de lle tocare ás normas cada tan pouco tempo, á par que insistía en que os franceses levaban máis de cen anos sen cambia-la normativa do seu idioma. Pero aquí doulle a algús grupos por inventar, por arremeter contra a oralidade que defendían o poeta ou Ánxel Fole. Ou o propio Sarmiento no século XVIII, algo xa relembrado: “Facede o idioma a partir da fala”.

O frade ilustraba da non comenencia de se achegare ó portugués: “Collede o diccionario Bluteau da lingua portuguesa, privádeo das palabras extrañas e, ¿qué vai quedare?: Un puro esquelete”, considerando que a lingua galega era máis rica en vocablos. E teño presente tamén a afirmación de Risco, outras veces citado, de que non soubemos tratar científicamente o leigado cultural de Rosalía e Curros. Así as cousas, un pode perguntarse se as normas que hoxe campan na nosa lingua estordegada, non son as realmente culpables da perda de falantes, ata o punto de que en cinco anos descendeu en 13 puntos máis –do 43 ó 30%-- a comunidade dos que din falare sempre galego. I esto ten distintas lecturas, según os tramos de edade, porque antre os mozos de 15 a 29 anos sóo o 18,6% aseguran falar sempre galego, o que non resulta extraño a consecuencia do devalo da sentinela milenaria que representaban as aldeas, que non puidemos manter vivas. Novoneyra foi un dos últimos relevistas na defensa do idioma como creación social, como Sarmiento no XVIII, e comprendía perfectamente o mal causado por certos grupos.

Contrario á interlingua creada da que excluíron milleiros de localismos e a gran riqueza da oralidade que valeu pra decanta-lo idioma; que incluso arremeteron contra os grupos consonánticos cultos [-cc, -ct, -pt, …], o idioma veu enflaquecendo e foise convertindo en cousa extraña. A lingua está ferida, claro que sí; leva anos ferida. En consecuencia, o interese social é decote menor pola pervivencia da nosa fala, auténtica fronteira con Portugal. Que algús volvan coa súa idea dun “reintegracionismo salvador” parece de opereta. Os reintegracionistas foron definidos por Novoneyra como nemigos do galego, grupo no que entraban, según a defensa que o poeta facía da lingua, diversos colectivos: RAG, ILG, a Xunta, o Parlamento, e máis, que foron privando vagariñamente ó idioma de rexistros, de polifonía. A pedagoxía do autor este ano lembrado está clara nas prosas recuperadas, nas que se percibe, como un poema de longo recorrido, algo que poderiamos denominar “a letanía da non-patria”.

Estou esperanzado co xogo que poida dá-la RAG presidida por Méndez Ferrín, entrevistado no número 154 da revista Tempos Novos, do mes de marzo. O entrevistador, que pula polo reintegracionismo que a moitos nos parece inútil, parece extrañado das respostas que vai dando o presidente da Academia, oposto ós que queren un acordo ortográfico co portugués [partidarios da soberanía, pero non da independencia da lingua]. E a resposta de Ferrín á pergunta é a de que “é xente que está contra o idioma”, o mesmo que afirmaba Novoneyra. “Que fagan o que queiran, di. Teñen a rúa, os foros sociais, os medios de comunicación, os sindicatos. Que vaian predicar á porta de Citröen”. Situación delicada, lingua ferida, ¿polas normas? Sí.