UNHA LECCIÓN DE NOVONEYRA

Uxío Novoneyra, defensor da Fala-Lingua como patria. Acusador de inventores dunha non-patria ós forxadores das normas do 1983. ¿Qué diría das que embuchou o señor Barreiro durante a súa presidencia da RAG?

-
Pontevedra, 4.04.2010
-
Entrada n. 1209 do blog
-
Artículo semanal.
-

Unha lección de Novoneyra,
por Xesús López Fernández

Ou leución, conforme ós rexistros da oralidade, da Fala-Lingua como patria defendida polo poeta en contra das tendencias normativas, dos traballos do ILG, da RAG, da Xunta e do Parlamento Galego, e da Asociación Galega da Lingua, algo xa tocado no artículo anterior, “O ano de Uxío Novoneyra”, así como a súa especie de Letanía da non-patria, da acusación feita polo autor en varias das intervenciós rescatadas no número XIV dos Cadernos Ramón Piñeiro; como se quixeran acabar coa Fala-Lingua identitaria con normas alóglotas que non lle acaen. E retomo a lectura do libro agora editado, “A casa!, o val!, a patria homilde!”; tamén “Os Eidos”, nos que a modo de prólogo existe unha carta de Ramón Piñeiro a Novoneyra sobre a evolución do poeta e a lectura do manuscrito en Castropol, na compaña de Fermín e Blanquita Penzol, lectores ás veces os dous matrimonios dos poemas-revelación. Por certo, na introducción de Piñeiro están presentes moitas palabras da oralidade, da Fala-Lingua, hoxe arrasadas polos creadores da non-patria denunciados por Novoneyra.

Novoneyra rexeita as normas [do 1983]. ¿Qué non tería acontecido coas últimas e posteriores deformaciós? O libro último ofrécenos unha lección [ou leución] do autor ós estudiantes do Instituto Xelmírez, de Santiago, que se dispoñen a visita-lo Caurel. O acto celébrase o 30.10.1994. E dálles unha serie de consellos sobre cómo ve-la bisbarra, sen tocala, sen manoseala. “Falade coas xentes... Non-os fotografiedes nin lles “mireis” como aboríxenes. Pensade que iles son os últimos portadores vivos da nosa memoria profunda, da memoria profunda de Galicia, da civilización labrega tradicional de Europa, durante a cual se formaron e conformaron as súas Linguas i entre elas a nosa. O depósito depurado da memoria antiga. Por eso a Lingua propia é tan sagrada, porque garda a memoria dos antepasados de xeneraciós e xeneraciós, cuio único rastro queda na superficie da terra e mais na Lingua, e nos modos e “costumbres”, nos nomes dos sitios. Preguntádelles […] polos toponímicos dos lugares que pisedes e falade […], cos labregos-pastores, […], grávidos do seu mundo”.

Novoneyra chama ós rapaces “peregrinos pola Lingua”, o que quer decir “pórse en “contauto” coa Fala de cada lugar. Coa normativización do galego moitos falan como se escribe, i eso é empobrecedor. Hai que falar como se fala. Como falan os que falan. Estade atentos e veredes a riqueza de xiros e de tonos de voz siñificativos e non só os alumnos, senón os mesmos profesores, deben aprender dises portadores profundos da memoria pousada da Lingua[…]”. O home sigue insistindo no sentido da peregrinaxe que lles propón pra se afacer á Lingua, ó seu rexistro sonoro e amansado ritmo, á que os antiguos galeguistas denominaban a Fala, e que oir falar galego ós que o falan como respiran ven sendo como escoitar música. Esa sería unha peregrinaxe certa, deixarse invadir soavemente pola Galicia profunda, según a súa afirmación.

Pero a posible restauración da Fala-Lingua parece utópica despois da non-patria concretada polos últimos “paquetes normativos” e que xa denunciaba o poeta do Caurel. Somos moitos os galegos que non estamos dacordo coa política lingüística imposta nos últimos trinta anos; que poderiamos falar incluso de actitudes sectarias provocadoras da situación creada. E, curiosamente, na presentación pontevedresa do libro en memoria de Novoneyra, o actual presidente da RAG, o meu amigo Xosé Lois Méndez Ferrín, falou de que se Novoneyra e Celso Emilio non entraran na Academia foi porque a anterior RAG estaba sectarizada… Pero outra forma de ve-las cousas pode levarnos a decir: Pode que sí, por eso aprobaron as normas que denunciaba Novoneyra, as do 1983; pero é que na redacción das últimas, cuia aprobación tentaron forzar xa no 2001, parece que a RAG non tivo intervención, según algún académico comentou daquela, razón pola que teremos de pensar si cabe un esforzo rexenerador da RAG pra poñe-las cousas no seu sitio e recupera-la Fala-Lingua da Galicia profunda.