O IDIOMA COMO NACIÓN.[31.7.2006].

Praza do Obradoiro, meta de peregrinos, que algún papel terán xogado na formación do noso idioma. Foto do autor.

Aínda que vaia en plan un tanto ácrata, sen segui-lo orde da antigüedade de certos traballos que vou inserindo no blog, coido que este que presento agora, titulado O idioma como nación, non perdeu nada de actualidade e podémolo definir como como clásico. Foi publicado no Diario de Pontevedra e na web Xornal.com con data 31.7.2006.

O idioma é talvez o principal atributo dunha nacionalidade, en canto que ven sendo o resultado dun longo traballo interxeneracional. Cando ese idioma se perde e desprecian o seu pouso secular, a música que nel reside, a sinfonía coral construída, a nacionalidade queda ferida. Eso está a pasar na nosa terra, coa introducción con carácter obrigatorio dunha lingua que xa non é a vella lingua do país, que como dixemos aínda hai pouco a xente non identifica como a súa máxima creación cultural, que non se ve nese espello e, o peor de todo, parece que xa non hai curandeiro posible. Sigue o artículo, pra disfrute ou pra discrepar:

O idioma como nación,
por Xesús López Fernández

A nación está en diversos signos identitarios, dos que o idioma pode se-lo principal. E canto máis popular mellor, máis ten de realización colectiva. Porque son sempre as sociedades as forxadoras do idioma que non vai ser máis enxebre polo feito de enchelo de diferencialismos nunha aventura que a moitos de nós parécenos suicida. Comprendo que certos autores busquen mercado noutro marco lingüístico; entendo como traición o non acariñar máis e máis o depósito que as diversas falas que acolle a nosa lingua, os dialectalismos das bisbarras que marcan a nosa xeografía, foron acrecentando ó longo das edades. A fala na que nos comunicamos é un factor decisivo na conformación e definición da nación, na maduración da nosa conciencia. Se país refírese máis ó territorio e a nación ó individuo, podemos tamén valora-la fala como territorio dende o Ortegal ó Miño, corpus compartido por un pobo que lle demostrou fidelidade dende a alborada da nosa historia. En fin, lingua milenaria.

Cando se discute se somos nación, unha enquisa feita estos pasados días sirveu pra revelar que só un de cada dez galegos entende Galicia como nación. Aquí tomarían forza certas palabras de Risco, o creador da nosa doutrina nacionalista, que na súa obra “Nacionalismo galego” afirma que “o nacionalismo galego quere pra sí unha cultura propia, verdadeiro producto da súa alma enxebre e orixinal, e por eso desbota toda imitanza, todo mimetismo, toda importación de ideas feitas. [....] A obra allea debe ser conocida i estimada, mais non imitada, senon superada”. Risco móstrase radical e chega a decir que é este un punto no que o nacionalismo debe ser intransixente. “Mellor que ser libres é ser galegos; máis val ser súbditos, ser probes, que ser un pobo sen alma propia. Un pobo é unha cultura autóctona, ou non é nada [....]”. Se algún día podo hei volver sobre a obra do autor ourensán, que aínda criticou, nos seus últimos tempos e a raiz da súa traducción de “La familia de Pascual Duarte”, de Cela, ó galego, os malos pasos que se estaban a dar na fixación ortográfica do galego, asunto ó que me teño referido hai xa moitos anos.

Hoxe, desgraciadamente, a situación é peor, o idioma segue a perder falantes. A solución semella difícil e non vai chegar da man dos que están instalados en catro diferencialismos que mostran como carné de identidade, que soñan con impoñelos pola vía da inmersión lingüística. A xente decátase do mal que se está a facer dende non poucas tribunas ou de cómo a maioría dos políticos non están instalados na lingua popular e que, polo tanto, non comunican. Cada vez que falan, mostran moitas veces as súas carencias, as cicatrices resultantes dunha política lingüística errada que esqueceu o protagonismo da sociedade na creación do idioma. Na evolución das falas, as Academias aparecen cando todo está feito, e non sempre xustifican o seu labor. O inglés, a lingua con máis saúde do planeta, carece de Real Academia.

Mal van as cousas no país. Constantemente caen palabras de uso común dos novos diccionarios, nos que aparecen outras que nunca se usaron máis alá da obra particular dalgún que outro autor. Como di Steiner “cada lingua –e non hai linguas menores ou insignificantes— funda un conxunto de mundos posibles e xeografías da memoria. Son as conxugaciós do pasado na súa sorprendente variedade as que constitúen a historia.[...]. Cando un idioma morre, con el morre un mundo posible.” O autor, en “Despois de Babel”, lembra a etimoloxía da palabra “desastre”, do “firmamento” ou chuvia de estrelas que pró home representou a perda do idioma primixenio. Unha desas estrelas, o galego, estáse apagando por medio de decretos e discursos. E parece que, se a nosa vontade non-o impide, a política de “inmersión lingüística”, de asolagamento no “trampitán” que están a inventaren, pode ter máis de acta de defunción que doutra cousa. O idioma que nos definía como “galegos de nación” está a morrer. O debate está cargado de sectarismo e as cousas van mal.