SABOR A PAN FRESCO

Foi unha verdadeira sorte a conservación da entrevista de Soler Serrano a Álvaro Cunqueiro. O escritor mindoniense puido ter sido moi fácilmente o fixador dunha verdadeira norma prá escrita do idioma galego, pero parece que incluso a súa obra estivo sometida, como a de Fole, ós criterios da Editorial Galaxia. Foi unha pena, porque ese sabor a pan fresco que el considera como definidor da frescura dun idioma está xa perdido, non é posible cando a lingua está sendo sometida, secuestrada polo corrector "da concordia" orwellián.

Sobre Cunqueiro, fabulador de paisaxes, de paises e xentes de variada nación, hemos volver, mesmo mostrar algunha corta fantasía inspirada na súa obra. Sigue o traballo, escrito o 21.10.2000:

SABOR A PAN FRESCO (21.10.2000)
por Xesús López Fernández

Tomo o título dunha nova do pasado 15 do mes en curso, en relación cunha entrevista de Soler Serrano con Álvaro Cunqueiro –dos anos setenta-- prá que se propón como lema o de que “unha língua é boa cando sabe a pan fresco”. É unha sorte a anunciada recuperación que nos ha permitir a moitos o solaz de oir de novo ó escritor mindoniense, percibir algo da aura tan evidente ó longo da súa obra, no Merlín e Familia ou nas Crónicas do Sochantre; no Don Hamlett como no resto do seu corpus literario. Un goza cada vez que se achega á obra de Don Álvaro i este do Outono, tempo do que el gostaba prá lectura, é un momento bó pra retomar algún dos seus libros, percibir ese sabor a pan fresco, trigo, centeo ou broa de millo, que tanto se agradece cando hai fame. Abro o libro do Don Merlín no capítulo da Selva de Esmelle que o autor dí que mellor que decila acaso fora pintala, e leo:

“Os muiños do Pontigo son agora dúas moreas de pedra moura, nas que a hedra encalla e medra, pro eu lémbrome aínda de cando moían o trigo valeco i o centeo das chairas, i había mazaeiros ao longo das presas; o vento tiraba mazás á iauga, e sempre había unha ducia delas, verdes ou coloradas, beilando na escuma espesa e marela, cabo á enrella das canles. Sempre venta na carballeira das Mouras, tan fusquenlla, i o camiño ten presa en pasala i en chegar á aberta camposa de Miranda, ás longas gándaras, ás terras de folgado, ás brañas de El Rei...” Perdón, porque cando collo este libro sinto unha certa emoción e coido atoparme ante a obra dun home merecente do Premio Nóbel e que, simplemente nos párrafos apuntados, marcou camiños, estilo pra unhas normas máis intelixentes que as do 1983 que agora están a ser contestadas. O propio texto citado, que tomo da primeira edición, hoxe reeditaríase de distinto xeito, encorsetado, perdería o sabor a pan fresco ou bica quente e deixaría de describi-la paisaxe como a continuación dun estado de ánimo.

Paréceme unha boa leenda ou lema a da “língua con sabor a pan fresco”, que ven ser algo como o sal nas comidas, sabor dos sabores. Ese sabor é algo que hai que saber transmitir. En Cunqueiro nótase cabalmente, como notei de sempre no galego falado por algún dos meus parentes da Ribeira Sacra luguesa, galego vivo e nacente, non varado en dique seco como os barcos que precisan de reparaciós antes de tornar á mar. E teño pra min que as normas deberían ter sido revisadas hai tempo, algo que se veu reclamando decote. Eu, que daquela comprendín que se estaba a errar, que se primaban unha serie de diferencialismos e tentaban leva-lo idioma a unha situación non desexada por moitos, pergunto agora se non se terá ido moi lonxe, se non terán inventado --posto en escea-- unha criatura lonxá e diferente, forzado a psicoloxía da nosa fala. Estou seguro de que así é e tamén de que Cunqueiro, que foi acusado de se tomar moitas licencias, soupo traballar e, de paso, configurar unha língua literaria. Vamos, que exerceu de mestre prás futuras xeneracións.

Gostaríame que o “sabor a pan fresco” fose algo a ter en conta nos distintos foros da língua galega --onde ela poida ter presencia--, nas aulas como no Parlamento, porque o discurso dos catedráticos e mai-los políticos ás veces non chega, hipotecado polas normas que o privan de coherencia e frescura se se pode decir. Facer da língua un instrumento de elegancia e cultura é algo moralmente necesario, ou ben o discurso se perde. Diría máis: sabor a pan fresco non soio como referente literario, senon noutros ámbitos. É un concepto difícil de captar, pero que entendo no mesmo sentido que o do sal, preciso en moitas facetas da vida, prá vida mesma, porque se non hai sal ou sabor a pan fresco, a mesma xusticia convértese noutra cousa, a confianza dos cidadáns na Administración esváese ante unha burocracia aballoada, como se dí do peixe cando se pasa e comeza a cheirar. Non perdámo-lo sabor a pan fresco, por favor. E no Outono, Merlín e Familia.