HISTORIAS CON ALZHEIMER [24.9.1999]

Pasqual Maragall anunciou recentemente a súa enfermedade coa firme esperanza de poder loitar contra dela.

Enfermos de Alzheimer agardan pró comezo dalgunha sesión de música ou de traballos manuales, pra que a memoria non desapareza, pra non perde-los movementos finos de mans, etc.....

Pontevedra, 7.12.2007

Este traballo do 1999, tenta achegarse un algo á definición do gran problema social que, de forma acelerada, vai bloqueando cada vez a máis familias, á sociedade enteira. Si se cita a Yashmina, a filla de Rita Hayworth, é porque a ela lle debe o mundo enteiro a información, o aviso de que cando a algún familiar lle diagnostican simultáneamente "parkinson" i esclerosis cerebral, a enfermedade de Alzheimer pode estar servida; que a sinrazón comezou a tomar posesión da conciencia da criatura. Sobre este tema teño escrita unha pequena novela, que coido nunca editarei, pero algunha das claves figuran xa neste relato.

Poucas veces se dá a circunstancia dun diagnóstico precoz, como o de Reagan, como o de Pasqual Maragall, que poidan permitir unha maior defensa, pero polas cidades é cada vez máis frecuente ver cómo pasan xentes, coa mirada ó vacío, arrastrando os pés, cos que xa, ademais, non cabe diálogo posible. E algús camiñan sós...

HISTORIAS CON ALZHEIMER [24.9.1999],
por Xesús López Fernández

Tiña pensado escribir algo sobre o outono, pero prefiro deixalo pra outro día, a ver se mentres tanto amansa o tempo, faise máis elegante e pode un disfrutar do seu colorido, desgraciadamente máis soñado que real na nosa paisaxe. Escollo outro tema por actual: o mal de Alzheimer, algunhas opiniós dun leigo sobre un tema que constitúe decote unha maior preocupación social, reventado xa o ámbito familiar, o secretismo con que antes se mantiñan algús casos metidos no caixón de xastre da demencia senil. I é que a enfermedade --un proceso neurodexenerativo--, definida polo seu descubridor, Alzheimer, hai practicamente cen anos, é agora ben conocida. Pero non existen máis que simples paliativos, se acaso a ralentización do proceso.

Dende a cruzada de Yashmina, a filla de Rita Hayworth, as cousas foron cambiando. Yashmina consigueu que a sociedade tomara conciencia do problema, que se comezara a descobrir que un ser próximo, diagnosticado de arterioesclerosis e párkinson, padecía realmente do mal de Alzheimer. Aí estaban toda-las alarmas: perda do sentido tempo-espacio, da memoria, dos movementos finos, de vocabulario, desconocemento dos seus, non se reconoceren ante un espello e dirixirse a si mesmos, á súa propia imaxe ---¿I ése quén é?— ou confundiren a extraños coa propia familia, cando non cairan nunha prodigalidade absoluta pra de seguido afirmaren “No Banco estanme a decir que xa non teño cartos”. ¡Cántas historias non se poderían contar! E teño unha especie de novela corta que trata dun enfermo, nun contexto amplio, no que se produce tamén un atraco bancario, envolta toda a acción na música ambiental da oficina, o Vals das Froles. Moi elegante, case de ballet.

No entorno familiar non sempre se vai poder seguir co drama, co día-a-día, precisado o enfermo de vintecatro horas de coidados. E, claro, fanse necesarias residencias -–xa hai algunhas-- especializadas, onde se ensaien os tratamentos máis vangardistas. E nesa línea hai que investigar todo, como a violinista que descobre que o seu pai, antigo cantante moi deteriorado, reconoce as melodías que ela toca e as tararea e aplaude. Hai comunión de sentimentos. Como existía nun caso por mín sabido, no que unha enferma se extrañaba de que certa señora se chamara como a súa irmá, pero non o era, decía, “porque a miña irmá é a mestra de Saiar”. Certo, pero pasaran alá corenta e cinco anos. Eso aclaraba a teima anterior da enferma de viaxar en taxi case tódo-los días ó lugar onde a súa irmá puxera escola. E algunhas xentes a acollían e enredaban con aquel xoguete roto que, nalgún recanto do seu cerebro mantiña viva unha tenza do seu pasado, dos afectos alí vividos.

Sei do caso dunha señora retida nos Estados Unidos por uns extraños ata que a súa familia puido rescatala. E de moitos conocidos xa idos. Pode que un vello amigo buscase nos seus soños do pasado os montes do seu tempo de cazador. Por alá pode andar en espírito. E outro, aínda vivo, non me reconoce xa. Moi andador en tempos leva sempre con el unha vara –de toxo ou de estripio--, nexo de unión sentimental coas vellas camiñatas. Pero o mal segue, coa esperanza de que poida acougar cinco ou dez anos pra que o amigo se poida marchar por outra porta menos siniestra. Cando tal aconteza ha dar co cazador amigo e van poder retoma-los seus camiños sabidos. Moi donos de sí.