Pontevedra, 14.9.07
Outro traballo sobre o Padre Sarmiento, tamén do ano 2002. Nel entramos a considerar certas palabras que as "vacas sagradas" da cultura galega están a afastar da nosa lingua, negándolle visado a moitas que sí están vivas, que son verdadeiramente as únicas representativas.
Sarmiento aclaraba, en relación co artificio do portugués, algo que se di neste artículo: que se do diccionario de Bluteau se retiran as palabras non portuguesas queda un puro esquelete. I é verdade, como din os modernos lingüistas, que é unha total estupidez buscarnos fóra de nós. Eu procuro permanecer fiel a esas palabras que estiveron sempre na nosa lingua, como xustifico no traballo.
Qué pena que non teñan coincidido no tempo Sarmiento e Ánxel Fole, ou que na época d´este non se tivese un maior conocemento da obra do frade, pero eso que Sarmiento dí de construí-lo idioma a partir da fala das diversas bisbarras de Galicia coincide matemáticamente coa idea do escritor lugués.
Outro traballo sobre o Padre Sarmiento, tamén do ano 2002. Nel entramos a considerar certas palabras que as "vacas sagradas" da cultura galega están a afastar da nosa lingua, negándolle visado a moitas que sí están vivas, que son verdadeiramente as únicas representativas.
Sarmiento aclaraba, en relación co artificio do portugués, algo que se di neste artículo: que se do diccionario de Bluteau se retiran as palabras non portuguesas queda un puro esquelete. I é verdade, como din os modernos lingüistas, que é unha total estupidez buscarnos fóra de nós. Eu procuro permanecer fiel a esas palabras que estiveron sempre na nosa lingua, como xustifico no traballo.
Qué pena que non teñan coincidido no tempo Sarmiento e Ánxel Fole, ou que na época d´este non se tivese un maior conocemento da obra do frade, pero eso que Sarmiento dí de construí-lo idioma a partir da fala das diversas bisbarras de Galicia coincide matemáticamente coa idea do escritor lugués.
Cara ó Día das Letras Galegas (12.4.2002)
Por Xesús López Fernández
Antes que escrito, este artículo foi soñado, pero nada hai nel de fantástico, senón que é resultado de lecturas de todo tempo, mesmo de escritos que andan polas paredes ou en publicacións dagora sobre o Padre Sarmiento que, nalgún caso, son rupturistas, non sintonizan coa recomendación do frade de restaura-lo idioma dende a fala viva, a partir do léxico dos distintos territorios de Galicia. É máis, estimo que algús deses escritos están redactados xa na cuestionada normativa de consenso, na que se poden descobrir mostras claras dun certo “rigor mortis” e que os autores camiñan na dirección oposta á apuntada por Sarmiento. Á vista deses textos, a Unesco podería determinar que a situación do idioma é aínda máis grave do que en principio estimou. Tentarei, pensando en Sarmiento, cinguirme ó léxico recollido na nova edición do Diccionario de Diccionarios coordinado por Antón Santamarina, 119.949 entradas, nas que figuran palabras como “leer”, “creer”, “artículo”, “conocer”, que parece foron eliminadas por decreto na lingua oficial.
No diccionario da Academia e no de Don Eladio recóllese a voz “artículo”, definida ampliamente. Éste di que non poucos autores galegos usan “artigo”, pero que Lugrís Freire, na súa Gramática, usa “artículo” i éste é o criterio adoutado polo autor do diccionario, con tanta máis razón que nos mesmos diccionarios portugueses figura “artigo”, pero non inclúen “artigolaçao, artigolado, artigolar, artigolista”, senon “articulaçao, articulado, articular, articulista”, a mesma argumentación brindada polo asinante deste traballo en relación con algún diccionario galego, onde non aparece “artículo”, ou figura co asterisco da prohibición, e sí inclúen “articulación, articulado, articular, articulista”. É decir, falta enxebreza, como acontece coa palabra “coñecer”, que inda figurando en diversos diccionarios non debe ser argumento pra anular “conocer”, única que recolle o Glosario de Constantino García. Esta palabra está tamén nos diccionarios de Pintos, Carré e no de Don Eladio. No de Constantino García, con varias entradas, está asimilada a “coñocer”, cunha soa entrada. Inclúense por uns e outros diversas variantes: “conecer, conoscer, coñocer, coñecer”.
Vai o dito como pequena aportación no que entendo debe ser esforzo continuado de achega-la normativa ó galego falado, de actuar en todo momento con seriedade, moi oportuna cando nos dispoñemos a celebra-lo día grande das nosas letras, a asumi-la mensaxe, o testamento de Sarmiento. Coido que a súa lectura debe servir pró enfortecemento da nosa persoalidade de galegos, como diría, cecais, Harold Bloom, o autor de “Cómo leer e por qué”, cando fai o estudio de Walt Whitman como poeta esencial prá formación. O autor sostén que a lectura é vital “pró afortalamento da propia persoalidade”, e citando a Emerson, á ensinanza que este outro autor fai da autoconfianza, reitera a súa mensaxe: “non te busques fóra de ti”. Parécenme adecuados ámbo-los dous consellos na hora actual da nosa fala, tan lonxe desa degradación procurada día a día dende diversos foros.
Coido que en nengún momento se está a caer no disparate dunha afirmación desbotada no que vai dito; que así como o ano pasado non se honrou a figura de Don Eladio, a súa memoria, como el era merecente, nestos momentos poden algúns estar a descafeina-los consellos do frade enciclopedista. Prós que están a derivar máis e máis cara ó portugués, haberá que ter en conta o dito por frai Martín en relación co diccionario luso de Bluteau, do que si se retiran as voces non portugueses, ou que son facultativas extrañas, quedaría reducido a un esquelete. Xa non hai espacio pra máis que acolle-la recomendación de Sarmiento de “non introduciren voces extrañas”, que avultan os libros, pero non aumentan a lingua nen o número de voces patrias. Por eso falo de “rigor mortis” cando aludo a formas bárbaras que andan en textos galegos, ás veces con apoio institucional, por libros, paredes i exposicións.
No diccionario da Academia e no de Don Eladio recóllese a voz “artículo”, definida ampliamente. Éste di que non poucos autores galegos usan “artigo”, pero que Lugrís Freire, na súa Gramática, usa “artículo” i éste é o criterio adoutado polo autor do diccionario, con tanta máis razón que nos mesmos diccionarios portugueses figura “artigo”, pero non inclúen “artigolaçao, artigolado, artigolar, artigolista”, senon “articulaçao, articulado, articular, articulista”, a mesma argumentación brindada polo asinante deste traballo en relación con algún diccionario galego, onde non aparece “artículo”, ou figura co asterisco da prohibición, e sí inclúen “articulación, articulado, articular, articulista”. É decir, falta enxebreza, como acontece coa palabra “coñecer”, que inda figurando en diversos diccionarios non debe ser argumento pra anular “conocer”, única que recolle o Glosario de Constantino García. Esta palabra está tamén nos diccionarios de Pintos, Carré e no de Don Eladio. No de Constantino García, con varias entradas, está asimilada a “coñocer”, cunha soa entrada. Inclúense por uns e outros diversas variantes: “conecer, conoscer, coñocer, coñecer”.
Vai o dito como pequena aportación no que entendo debe ser esforzo continuado de achega-la normativa ó galego falado, de actuar en todo momento con seriedade, moi oportuna cando nos dispoñemos a celebra-lo día grande das nosas letras, a asumi-la mensaxe, o testamento de Sarmiento. Coido que a súa lectura debe servir pró enfortecemento da nosa persoalidade de galegos, como diría, cecais, Harold Bloom, o autor de “Cómo leer e por qué”, cando fai o estudio de Walt Whitman como poeta esencial prá formación. O autor sostén que a lectura é vital “pró afortalamento da propia persoalidade”, e citando a Emerson, á ensinanza que este outro autor fai da autoconfianza, reitera a súa mensaxe: “non te busques fóra de ti”. Parécenme adecuados ámbo-los dous consellos na hora actual da nosa fala, tan lonxe desa degradación procurada día a día dende diversos foros.
Coido que en nengún momento se está a caer no disparate dunha afirmación desbotada no que vai dito; que así como o ano pasado non se honrou a figura de Don Eladio, a súa memoria, como el era merecente, nestos momentos poden algúns estar a descafeina-los consellos do frade enciclopedista. Prós que están a derivar máis e máis cara ó portugués, haberá que ter en conta o dito por frai Martín en relación co diccionario luso de Bluteau, do que si se retiran as voces non portugueses, ou que son facultativas extrañas, quedaría reducido a un esquelete. Xa non hai espacio pra máis que acolle-la recomendación de Sarmiento de “non introduciren voces extrañas”, que avultan os libros, pero non aumentan a lingua nen o número de voces patrias. Por eso falo de “rigor mortis” cando aludo a formas bárbaras que andan en textos galegos, ás veces con apoio institucional, por libros, paredes i exposicións.
No hay comentarios:
Publicar un comentario