SARMIENTO 9 [10.8.2002]

Pontevedra, 15.9.07

Provisionalmente imos dar por bo este número 9 dos traballos escritos, en relación coa lingua, no ano de Sarmiento. Eu, que non son especialista, senón un simple galego falante que intenta ver no claroscuro da fraga, entendo que o idioma está a morrer porque algús dos nosos estudiosos equivocaron o camiño. Pero non se consola o que non quere e así, neste traballo agora pendurado, deixámo-lo comentario de Freixanes, no sentido de que o problema do galego é que está pasando por unha crisis de crecemento. Non-o creo. Mais ben participo da opinión do profesor Freixeiro Mato no sentido de que ó idioma quédanlle 30 anos, penso que menos e que os políticos, que son incapaces de comunicaren na fala porque non están instalados nela, poden acelerar aínda máis o proceso da súa desaparición. Moitas veces, ó falaren, parecen subnormales. E así non se transmite nada.

De novo coa lingua [10.8.2002],
por Xesús López Fernández

Hai tempo que non toco o tema da lingua sobre a que o profesor Freixeiro Mato presentou recentemente un estudio: “Trinta anos de vida para o noso idioma”. Os avisos que nel se inclúen e que Víctor Freixanes acaba de resumir, non invitan ó optimismo: perda de falantes antre as capas máis novas da poboación, depresión demográfica, ruptura da cadea de transmisión familiar, desculturización acelerada, preguiza social, enfraquecemento progresivo de recursos, burocratización das actuacións a prol da normalización lingüística (na escola e fóra da escola), resistencias que non se dan superado, complexos..... Que a lingua teña acadado nos últimos tempos un nivel de oficialización grande non impideu que sexa agora cando está a recibi-lo máis forte castigo: abandónase nas familias, sobre todo nas novas, porque están a recibir unha mensaxe alienante, non perciben a lingua dos seus ancestros..


Víctor Freixanes di que podemos actuar en contra da tendencia, que precisamos un novo pulo, unha nova planificación. Dacordo. Mais, ¿estaremos dispostos a desanda-los erros cometidos ó impoñeren unha normativa alienante? Pra min é aí onde radica a causa principal do fracaso da política lingüística, no que coido ten gran parte da culpa o mundo editorial. E venme agora á cabeza un artículo de Xosé Luis Barreiro Rivas. El, que foi un brillante parlamentario, posiblemente o home con máis dominio do galego antre os da clase política, parecía crecerse cando, por algún tic determinado, axustaba o seu discurso ó idioma popular. Barreiro confésase decepcionado por ter acumulado cantidade de libros en galego, moitos deles auténticos bodrios. Utiliza esa palabra, si, que eu agradezo porque participo da súa idea. ¿Qué facer con tantísimo libro galego como teño, escritos nun idioma que non garda analoxía coa fala, cuestión ésta da analoxía na que insistía o Padre Sarmiento?


Este ano, cando o Día das Letras Galegas, fixen unha breve viaxe: Coimbra, Badaxoz, Mérida, Cáceres, Plasencia.... Quedei asombrado con Cáceres, prodixio de calidade urbá con amplias e arboradas avenidas, cun recinto histórico impresionante, ben conservado, patrimonio da Humanidade. Esto requeriría un comentario longo. Pero hoxe vai de lingua e o 20.5, de retorno, comecei a ve-la prensa do Día das Letras Galegas, tamén a do 18.5. Moita información, si, pero o dito, o discurso de Sarmiento sobre a construcción do galego, ausente, auténtica palla algún dos traballos publicados. E leo agora no meu caderno de notas, anotado o 21.5: “A prensa xa case non fala de Sarmiento. Máis alá dos libros que se editaron o escaparate de certa librería, hoxe, non mostraba un só libro galego. Así de claro. Xosé Luis Barreiro publicou un traballo titulado “Pasó el día, pasó la romería”, esgrimindo a tesis de que despois do 17.5 acabouse a fanfarria, a parafernalia oficialista, e que comeza ou se retoma o esquecemento, como aconteceu o ano pasado con Eladio Rodríguez. E Fran Alonso, escritor galego, refírese tamén ó feito de que cecáis haxa que falar máis de lingua e menos de literatura”. Coido que son apuntes atinados.


Freixanes insiste en falar de crisis de crecemento, e fai alusión a certas instituciós –Consello da Cultura, a Academia— como foros prá reflexión. Non sei, pero coido que a Academia non ha tardar en retoma-la cuestión da normativa de concordia que algús intentaron colarnos alá polo mes de novembro do 2001 e que esa tal normativa sería máis que un aval cara o futuro un certificado de defunción. Non hai que traicionar, hai que levantar acta do galego vivo, do galego que moitos están a abandonaren e, como dixo Sarmiento, construi-lo idioma a partir da fala, ser en todo momento analóxicos, deixarse de inventos peligrosos que en todo caso valen pra faceren o discurso político menos comprensible, ou máis extraños os medios de comunicación que, como apisonadoras, van decote esmagando a nosa realidade lingüística, cada vez con menos falantes que traguen “bola”. A salvación, difícil.