A MODO DE RETRINCOS [26..2.2000]

Pórtico, pra que a nosa língoa entre na igrexa sen restricciós nen correctores ortográficos. Fantasía informática do autor.

Pontevedra, 16.10.2007
Inserimos no blog un traballo do ano 2000, con memoria dos anos 56 ou 57. E facémolo a modo de retrincos, porque nese 2000 adicouse o día das Letras Galegas a Castelao, cuia memoria parece tratan algús de prostituir, convertíndoo en bandeira dun galeguismo distinto ó por el predicado.

A MODO DE RETRINCOS [26.2.2000],

por Xesús López Fernández

Ano Castelao. Máis alá do estudio da súa obra, poden algús tentar metelo na campaña electoral en marcha. Que non-o fagan. O seu leigado xa foi asumido por todos nós e non precisamos de intérpretes.. Disponse tamén dunha edición crítica que ven de presentar Galaxia. Edición seria á marxe do enrasamento ortográfico, discutible. No primeiro tomo está incluída gran parte da súa obra literaria: Un ollo de vidro, Cousas, Retrincos, Os dous de sempre, Prosas recuperadas, Os vellos non deben de namorarse...I estiven vendo se antre os Retrincos, retallos ou pequenas historias, aparecía un referido a unha nena de dous ou tres anos... Pero non, non existe. Vouno maxinar:

“¡Lapolicano tú!”. A familia regresara da Arxentina. As irmás de Daniel ían á escola de dona Dorinda. Daquela acodían a Rianxo a nai da mestra e unha sobriña, Amparito, de algo máis de dous anos. A nena convertírase un pouco no enrediño das alumnas da súa tía, que un día descobrirían que aprendera a leer espontáneamente pola súa presencia alí. Á nena levabana con frecuencia á igrexa, onde simulaba rezar bisbiseando. E Amparito, que sabía decir “amén”, adiantabase algunhas veces. O propio crego, oficiando a santa misa, sorría as intervenciós da nena. E protestaba ante as afirmaciós de vergonza da avoa da pequena. É máis, o crego, garimosamente, decía da nena que era “unha republicana de Pontevedra”, ó que ela respondía alporizada: “¡Lapolicano tú!”. Pero o que máis a enfadaba era a afirmación de Castelao, que ás veces a collía en brazos, de que “A Amparito ímola casar con Rafaelito (Dieste)”. Amparito sería co tempo a miña sogra. A historia é dela.

Persoal. 1956 ou 57. Noite de vran. Acabádo-los ensaios do día na Polifónica, saíamos do local Iglesias Vilarelle, Sanmartín, Silva, o meu irmán Casimiro i eu. O director e catro tenores. A rúa da Oliva, onde estaba a sede, era daquela estrada, e a nós chegaba un sonido insólito, o cantar dun carro do país –que hoxe lembro axigantado-- sobrecargado de feno, que entraba dende a praza de San Xosé, turrado por dúas vacas. Unha moza garrida, cunha vara longa, marcaba o paso á par das vacas/do carro. Parecía un retorno a outros tempos e gozamos da súa aparición naquel escenario urbán. Iglesias Vilarelle, cunha certa emoción, dixo “¡Aínda hai raza!”, pola estampa da moza. Curiosamente, no ano 1998 contaballe á miña muller esta lembranza. Íamos pola rúa Cega i eu remataba o relato á altura do Bar Pasaxe cando, xusto alí, comparecía outro carro do país –materializado acaso pola evocación-- que uns estudiantes levaban Manuel Quiroga abaixo, pra unha festa no Teucro. ¿Casualidade?.

Outro. 1967 ou 68. Día de San Ero d´Armenteira. Na igrexa conventual celebrárase unha misa en galego, das primeiras da nosa terra. O párroco, don Manuel Fdez. Ramos, colaborara decididamente. Acodiran Espiña, Morente e Torres Queiruga prá concelebración. O párroco fora avisado de que se trataba dun acto separatista por alguén que formulou denuncia no Goberno Civil. Ó remate da misa, no adro de Armenteira estaba presente a policía social de Pontevedra pra ve-la cara dos presuntos organizadores, todos católicos practicantes que clamaban por un axornamento da nosa Igrexa que inda semella lonxán, como se o Vaticán II e o propio Concilio galego, non foran coela. Unha vergonza que hai escasas datas denunciaba don Manuel Espiña Gamallo, un dos concelebrantes naquela misa de Armenteira.