A GRAN XANGADA [20.1.2000]

A árbore rica en froitos representa ó idioma galego, rico en palabras, moito máis rico do que algús, que parece o queren secar, maxinaron. Dibuxo informático de Xesús López.

Pontevedra, 16.10.2007

Este artículo do ano 2000, sobre o idioma, relaciónase tamén co anteriormente inserido no blog, "Política e Idioma", polo que non é preciso nengún novo comentario, simplemente rogo unha lectura demorada, porque parece que no BNG, ás veces, tamén pode haber algo de luz.

A GRAN XANGADA [20.1.2000]
por Xesús López Fernández

Torno por un momento ó meu traballo anterior –Política e Idioma— no que demandaba a ausencia dos partidos no debate das normas ortográficas; propoñía que a Academia Galega traballase con criterio de claro respeto e fixación do idioma popular. Recuperal-os clásicos. Que non inventen, por favor, era a conclusión. E referíame tamén ós criterios que está a segui-lo BNG –o “beenegué”— cun dogmatismo inaceptable, a cabalo dos “mínimos” ou das normas, no posible achegamento ó portugués que non debera pasar da simple asimilación dalgunha que outra verba. Sair deses parámetros sería algo como inventar unha nova língua: o “galegués”, como bautizou certo crítico, que pode estar xa a sofrea-la imprantación do BNG, sobre todo no rural.

A parábola dos estorniños que seguían a José Anaiço –tomada da obra de Saramago “A balsa de pedra”-- tal vez hipnotizados, ten un súpeto desenlace: marchan pra non volveren no intre no que entra na vida do mestre portugués unha muller, Joana Carda, que se presenta no hotel onde están residindo os protagonistas, e leva con ela unha vara de negrillo coa que conseguira facer un prodixio: unha raia no chan, e o chan permanecía aberto sen posibilidade de remitilo á súa forma orixinal. José Anaiço sabe que os estorniños non han volver. E non volven. E vou coa cuestión do negrillo, unha forma de lle dar nome ós olmos e tamén os álamos negros e pergúntome se dentro dun contexto poderemos utilizar negro como sustantivo referido ós populus nigra, ós chopos, polo que direi en relación cunhas declaraciós da diputada do “beenegué” Pilar García Negro, que estou a releer.

Decir tamén que o título real da novela é “A jangada de pedra”, lémbrame un lusista, e que a palabra xangada está tamén no diccionario galego, Sí, digo eu, pero traída do lusobrasileiro, e tamén significa tontada, parvada, do mesmo xeito que xangal é parvaxolo, idiota, e coido que no asunto do idioma estamos no borde de cometer unha gran xangada por arrimo excesivo ó portugués. Daquela non sei exactamente por onde van as declaracións de G. Negro, nas que leo cousas moi axeitadas á marxe do presunto traballo do “Beenegué” pola imprantación do “galegués” diglósico, que pode significa-la espantada final dos estorniños, quero decir dos electores. E G. Negro reclamou un “diálogo pacífico e civilizado”. Dixo que o seu partido defende pra Galicia e a súa língua “un paradigma de normalidade”, que a “lexislación sobre língua, especialmente na ensinanza, debe ser comprida”. Cousa que tampouco fan os mestres de “galegués”, os que menos, digo.

Góstame a definición que a deputada fai da normativa actual como un “corsé”; que á súa luz parece “ilegal” a obra escrita de Otero Pedrayo ou Castelao, etc., e avoga por ter en conta as variedades lingüísticas que existen á marxe daquela. E acórdome de Joana Carda, que espicha no chan a vara seca de negrillo marcando a tomba dun compañeiro de viaxe, e a vara reverdece como promesa de que alí vai haber unha árbore nova. Daquela, se o debate proposto agora vai ser enriquecedor, Negro viría representar aquí unha árbore viva; se a súa idea quer decir “máis de galegués”, o nome sería sinónimo de árbore seca, dunha ferida certa na nosa fala. Babel ou “gran xangada” se se quer.