DESPOIS DO DÍA DAS LETRAS [19.5.2000]

Xa non parecen posibles as mil novas primaveras do idioma galego, afectado tamén polo "cambio climático" imposto polos comisarios políticos. Fantasía informática do autor.

Pontevedra, 11.11.2007

O artículo que a seguido vai inserido no blog correspóndese a un momento no que aínda non era evidente a traición que pró noso idioma representaría a normativa de concordia, unha forma de autoodio tosca coa rabia de querer converti-lo galego en portugués, o que non vai ser. O idioma, desta volta sí que está a morrer por culpa dos promotores do galegués.

DESPOIS DO DÍA DAS LETRAS[19.5.2000],
por Xesús López Fernández

A celebración do Día das Letras Galegas dende o 1963 –centenario da edición de Cantares Gallegos, de Rosalía-- veu significar pra moitos de nós unha cita obrigada coa nosa fala. Son moitos, sen embargo, os que están a denunciaren que se está a facer pouco por ver de conseguir que a língua estea presente nos nosos ambientes ó longo de todo o ano e que fagamos do 17 de Maio, simplemente, unha especie de Día pra Descarga-las Conciencias, pra aparca-lo sentimento de autoodio que resulta moi evidente en non poucos púlpitos do Circo da nosa fala por térmonos esquecido, ás veces, das raíces da língua popular. Porque tamén no discurso erudito semellan estar a primaren unha serie de neoloxismos extraños á nosa realidade, ou falta estilo. En definitiva, diríase que a língua lar está a ser traicionada por distintas vías.

Un pergúntase por qué a celebración da memoria de Murguía, o novelista, o historiador, o ensaísta, se demorou tanto, maiormente cando a súa xigantesca obra conforma un auténtico facho nacionalista. E resulta oportuno que a celebración do Día das Letras Galegas no século XX --escomezada con Rosalía— se cerre agora coa figura e obra do seu home, Manuel Murguía, cuio espírito é seguro que alentaba tamén na obra da poetisa; que, en certo sentido e como indicaba un estudioso, poden moi ben os Cantares Gallegos ser unha obra de ambos, cuestión ésta que é seguro ha ser estudiada polo miúdo. E fago unha pausa pra leer algo dos Cantares. (....). Os puntos se corresponden cunha pequena consulta da edición de M. Aguilar, que prefiro a outras posteriores, porque coido que aí se marcaba un camiño ortográfico distinto e moi distante do que actualmente se está a potenciar. I estou seguro de que Rosalía ou Murguía, hoxe en día, non renunciarían ó uso do apóstrofo, algo que tampouco degrada a outras línguas modernas: francés, catalán, italiano.

A cuestión das normas vai entrar, posiblemente, nunha fase dinámica, dado que a Academia Galega ten nova dirección e nova savia. Cuestión á parte é o tema do léxico, no que parecen estar a prima-los diferencialismos coa carga de autoodio que, de xeito subconscente, poidan conlevar. Unha maior sinceridade, enxebreza, é o que eu pediría dende o meu corto labor a prol da cultura galega, porque houbo un momento no que, en clave galeguista e nos diversos medios, non se facía nada. E arrancámo-los aficionados. Sí houbo radio galega en Montevideo, en Londres ou en París antes que aquí...E foi precisamente Radio París a nosa escola. Na miña casa escoitabámo-lo programa semanal de Xesús Nieto Pena, emitido en onda corta. Tiña o nome de “Aló, Galiza”; aquí, morto el, collémo-lo testigo i escomezámo-la emisión dun programa semanal, “¡Aquí, Galiza!” –primavera do 1966, Radio Pontevedra, colaboración do Ateneo--. Foi o primeiro da nosa terra en língua galega e durou case dous anos, o que agora lembro con certa arelanza. Un programa no que tamén xogaron os diferencialismos, como o propio nome indicaba xa....

Hoxe teríamos optado por “¡Aquí, Galicia!”, que parece o enxebre, como decían Rosalía e Murguía, a pesares da afirmación do home de seren galego e portugués unha mesma fala. E nadie nega a súa orixe común, pero hoxe son línguas moi distantes e os problemas do galego teremos de resolvelos dentro do noso propio particularismo. Agardo da nova savia da Academia un traballo sereo nese sentido. Limpa-lo idioma de tanto sarrio --borro ou charrizo— con que a teima diferencialista veu asinando a súa presencia é o que lle pediría ós novos, particularmente ó meu amigo Méndez Ferrín, do que aínda debo conservar algunha carta do seu primeiro tempo universitario. Daquela dábame conta dun libro de ensaios de Ramón Lugrís sobre Vicente Risco, un traballo importante sobre o teórico nacionalista, en certo sentido o relevo de Murguía. O tempo pasou e Méndez Ferrín xa está na Academia. A ver se aínda son posibles mil novas primaveras.