O CASO DAS NORMAS [13.07.98]

Cunqueiro falou de mil primaveras máis prá lingua galega. Sei que non vai ser así, alanceada como está. Dibuxo informático de Xesús López.

Pontevera, 30.11.2007

Traballo do 1998 sobre as normas, sobre a necesidade de sermos realistas e de respeta-lo idioma popular, no que o autor ve unha maior evolución, pola oralidade, que no afrancesado portugués. Coido que o artículo ten unha vixencia total.

O CASO DAS NORMAS [13.07.98]
por Xesús López Fernández

Levo moito tempo de frustración ó comprobar que, á hora de normaliza-la língua, non se ten traballado, no meu modesto entender, no sentido de depura-la lingoaxe popular, a fala, a que aquí resisteu séculos de abandono literario ou de intento de erradicación. O que veu primando, dende o establecemento das normas, foi a imprantación de lusismos e de medievalismos que entendo non se corresponden coa psicoloxía da língua galega desta fín de século. E a eliminación da fala popular, non acadada ó longo da historia, estáse a conseguir, temo, pola vía da supresión no diccionario de usos e de miles de verbas que siguen vivas no léxico popular.

 Esto, a xente do rural nótao, e a língua esmorece máis e máis. Os intentos de promoción oficial do idioma, na medida na que se están a tomaren patrós que non funcionan, tirados do portugués (fortemente afrancesado na súa fonética ou que conserva medievalismos que o galego deixou atrás na súa evolución oral) pode servir prós galegos que están a aprenderen conforme á “nova fala”, pero somos moitos os que vemos nas normas de carácter oficial (pode parecer un pouco forte o que estou a decir) unha renuncia a formas que deberan prevalecer sobre o que se está a inventar. E o galego popular está a esmorecer decote un pouco máis. Un exemplo, cando se vai dispoñer unha forte inversión da Xunta pra promociona-la nosa língua, pode aclara-la cuestión:

Nos primeiros meses do ano tiven ocasión de ver un programa, na Televisión de Galicia, que presentaba Teté Delgado. Ela, no seu galego oficialista, anunciara a presencia alí, aquela tarde, dunha muller chegada da Ribeira Sacra, Celsa, que traía unha historia de lobos. E Celsa contou a súa historia cunha mestría digna do mellor dos nosos contistas. Como a auga ó nacer na fonte, como auga de regato de montaña, así de pura e auténtica sonoume a fala de Celsa. E coido que a propia Teté Delgado tivo unha especie de repente autista, como si se estivera a cuestiona-lo seu papel como mantedora do programa. ¿Non tería que ser Celsa, a muller da Ribeira Sacra, a presentadora? Pareceume unha situación límite.

Coido necesaria unha revisión en profundidade das normas, flexibilizalas, porque o que se leva feito tomando ó portugués como paradigma consigueu facer do noso idioma, en moitos casos, unha fala de opereta. Dende a miña perspectiva da colaboración prestada en noventa e dous programas radiofónicos, en Radio Pontevedra, anos 66 e 67 (a primeira emisión en língua galega da nosa terra), véxoo así. A situación non ten, de certo, mellorado. E propoño un pequeno exercicio de sinceridade, crítico. Collede, por exemplo, unhas cantas palabras, de moda antre os “neofalantes”: inimigo, dicir, asasino, condanado, hepatite, orquite, bronquite, normais, totais, sociais, animais, análise, dose, proxecto, inxección, españois, papeis, paneis, reflectir, coñecer, vacina, conseguíu, seguíu, definíu, etc....Construíde unha frase de vinte palabras ou verbas na que entren dezaséis ou dezasete do corte das propostas. Escoitádevos atentamente e.....coido que remataredes por renunciar á criatura-enxendro que, pouco a pouco, se foi construíndo, ó ver que a ficción fai “masa crítica”. Porque unha cousa é a libertade de uso das palabras; outra distinta a súa imposición como norma ríxida e irreal.